Το όνομά μου είναι Oday Al Talab. Είχα δύο αδέρφια, τον Μοχάμεντ και τον Ριάντ, αλλά ο Ριάντ πέθανε στο ναυάγιο της Πύλου».
Ο Oday είναι ένας Σύρος πρόσφυγας που ζει και Ηνωμένο Βασίλειο. Τα αδέρφια του στην προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ευρώπη κατέληξαν στο αλιευτικό σκάφος «Adriana» που ξεκίνησε από τη Λιβύη με 750 άτομα από τη Συρία, το Πακιστάν και την Αίγυπτο, πριν βυθιστεί στα ανοικτά των ακτών της Πύλου, στην Ελλάδα, στις 14 Ιουνίου 2023.
Ο αδελφός του Οντέι, ο Μοχάμεντ επέζησε, αλλά ο Ριάντ πέθανε.
«Δεν επιτρέπεται να κάνεις ερωτήσεις, δεν επιτρέπεται να κλαις. Θα δεις τον αδερφό σου μόνο για ένα λεπτό»
Οι επιζώντες είπαν στη Διεθνή Αμνηστία και στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ότι η Ελληνική Ακτοφυλακή ρυμούλκησε το σκάφος με ένα σχοινί, με αποτέλεσμα να ανατραπεί και να βυθιστεί. Από το ναυάγιο επέζησαν μόνο 104 άνθρωποι.
Ένα χρόνο μετά το ναυάγιο, ο Oday αφηγείται στη Διεθνή Αμνηστία τις εμπειρίες του και ζητά δικαιοσύνη.
Ψάχνω για τα αδέρφια μου
Ο Oday περιγράφει τα όσα διαδραματίστηκαν μετά το ναυάγιο. Δεν είχε πληροφορίες για το αν αυτό ήταν το πλοίο στο οποίο επέβαιναν τα αδέρφια του, αλλά ήξερα ότι υπήρχε μεγάλη πιθανότητα για αυτό. Αμέσως κανόνισε το ταξίδι του στην Καλαμάτα, στην Ελλάδα, όπου είχαν φέρει τους επιζώντες και τις σορούς.
Απευθύνθηκε στο νοσοκομείο και έπειτα στο λιμενικό χωρίς ωστόσο να λάβει περαιτέρω πληροφορίες. Η «οδύσσειά» του συνεχίστηκε πηγαίνοντας μπρος και πίσω σε αστυνομία και λιμενικό. Μετά από κάποιες ώρες οι Αρχές αποφάσισαν να γνωστοποιοήσουν τα ονόματα των 104 επιζώντων.
Σακούλες με πτώματα μεταναστών που έχασαν τη ζωή τους στο ναυάγιο της Πύλου, 14 Ιουνίου 2023. REUTERS/Stelios Misinas
Έψαξε τα ονόματα των αδερφών του. Βρήκε τον Μωάμεθ. Ρώτησε για τον άλλο αδερφό του, τον Ριάντ. Είπαν ότι δεν είχαν καμία πληροφορία για αυτόν. Του είπαν: «Θα σε πάμε να δεις τον αδερφό σου, αλλά δεν επιτρέπεται να τον ρωτήσεις για τον άλλο σου αδερφό ή να του κάνεις κάποιες ερωτήσεις. Δεν επιτρέπεται να κλαις. Θα τον δεις για ένα λεπτό ή λιγότερο». Όταν με πήγε να τον δει, τους χώριζε ένας σιδερένιος φράχτης.
«Πού είναι ο Ριάντ;» Ο Μοχάμεντ ρώτησε αμέσως. Του έκανε την ίδια ερώτηση. Δεν μπορούσε να συγκρατηθεί, άρχισε να κλαίει. Το πρόσωπό του ήταν μελανιασμένο από όσα είχε υπομείνει. Η αστυνομία τον πήγε μέσα, πίσω σε μια αποθήκη ακατάλληλη για ζώα, πόσο μάλλον για ανθρώπους. «Δεν με άφηναν να παρηγορήσω τον αδερφό μου».
Στο πλοίο που βυθίστηκε βρίσκονταν πολλοί άνθρωποι από το Daraa. Πολλές συριακές οικογένειες επικοινώνησαν μαζί μου για να μάθουν για την τύχη των παιδιών τους που επέβαιναν στο πλοίο. Άρχισα να τους βοηθάω ρωτώντας πληροφορίες για τα μέλη της οικογένειάς τους. Από τη λίστα των επιζώντων, ξεχώρισαν τα συριακά ονόματα και επικοινώνησαν με τις οικογένειές τους. Τους καθησύχασαν ότι τα παιδιά τους ήταν ζωντανά. «Για όσους δεν μπορούσαμε να βρούμε τα ονόματα, η κατάστασή τους ήταν ίδια με τον αγνοούμενο αδερφό μου».
Μη συνεργάσιμες οι Αρχές
Οι ελληνικές αρχές μας φέρθηκαν πολύ άσχημα. Είπαν ότι υπήρχαν 82 πτώματα, αλλά δεν θα έδιναν περισσότερες πληροφορίες παρόλο που ήταν συγγενείς αυτών που πέθαναν, σύμφωνα με τον Oday.
«Για να αναγνωρίσω τα πτώματα, έδωσα δείγμα DNA στην Καλαμάτα, μαζί με λεπτομέρειες για τον χαμένο αδερφό μου, όπως το ύψος και το βάρος του, την ηλικία του, μια φωτογραφία του, τα διακριτικά σημάδια, τα πάντα. Την επόμενη μέρα πήγα στην Αθήνα να ψάξω στα νοσοκομεία, να ρωτήσω για τα πτώματα, να βρω πληροφορίες για την τύχη του χαμένου αδερφού μου. Μου είπαν ότι οι 104 επιζώντες μεταφέρθηκαν σε καταυλισμό κοντά στην Αθήνα. Πήγα και ζήτησα να ξαναδώ τον αδερφό μου τον Μοχάμεντ. Εκεί βρίσκονταν πολλές οικογένειες και συγγενείς των θυμάτων και των επιζώντων. Οι αρχές μας είπαν ότι ο χρόνος αναμονής ήταν μεγάλος» περιγράφει.
Ζήτησα από τον διευθυντή του καμπ εάν μπορούσαν να επιτρέψουν σε όλα τα μέλη των οικογενειών από την Daraa να εισέλθουν μαζί στον καταυλισμό, να τους δοθεί μία ώρα για να δουν τους Σύρους επιζώντες. Το αίτημα έγινε δεκτό. Είχαμε προμηθευτεί κάποιες προμήθειες για τους επιζώντες, με δικά μας έξοδα: κινητά με σύνδεση στο διαδίκτυο, ρούχα, τρόφιμα, είδη προσωπικής περιποίησης. Είδαμε κάποιους Σύρους επιζώντες να φορούν ακόμα τα ίδια ρούχα που φορούσαν όταν βυθίστηκε το σκάφος. Ένας νεαρός σκέπαζε το σώμα του με μια κουβέρτα γιατί δεν είχε ρούχα.
Η απώλεια
Την τέταρτη μέρα στην Ελλάδα, ρώτησε το λιμενικό αν είχε διασωθεί κάποιος, εκτός από τους 104 επιζώντες. Είπαν «όχι». Σε εκείνο το σημείο, όποιος εξακολουθούσε να αγνοείται ήταν νεκρός. Χάσαμε την ελπίδα να βρούμε τους αγνοούμενους. Με βάση τις πληροφορίες που είχαμε, ανακοινώσαμε τον θάνατο του μικρότερου αδελφού μου Ριάντ.
Μετανάστες σε καταφύγιο, μετά από επιχείρηση διάσωσης, μετά το ναυάγιο της Πύλου, Ελλάδα, 14 Ιουνίου 2023. REUTERS/Stelios Misinas
Μια εβδομάδα μετά την επιστροφή μου στο Ηνωμένο Βασίλειο έλαβα ένα email από τις ελληνικές αρχές που μου έλεγαν ότι το σώμα του αδελφού μου Ριάντ είχε αναγνωριστεί και να επικοινωνήσω μαζί τους για διευθετήσεις της κηδείας.
«Μου είπαν ότι η ταφή θα μπορούσε να γίνει στην Ελλάδα, αλλά δεν υπάρχει ισλαμικό νεκροταφείο στην Αθήνα»
«Ακόμη και όταν είπα στις ελληνικές αρχές ότι ήθελα ο Ριάντ να ταφεί στην Ελλάδα, μου είπαν επανειλημμένα να επικοινωνήσω με την πρεσβεία της Συρίας. Αρνήθηκα να το κάνω. Όντας από μια οικογένεια της αντιπολίτευσης, δεν αναγνωρίζουμε το συριακό καθεστώς και δεν ασχολούμαστε μαζί του.
»Τελικά μου είπαν ότι η ταφή θα μπορούσε να γίνει στην Ελλάδα, αλλά δεν υπάρχει ισλαμικό νεκροταφείο στην Αθήνα. Οι ελληνικές αρχές μου είπαν ότι δεν θα καλύψουν τα έξοδα μιας ισλαμικής ταφής. Έπρεπε να φροντίσω μόνος μου την ταφή.
»Ταξίδεψα πίσω στην Ελλάδα και επικοινώνησα με μια μουσουλμανική εταιρεία κηδειών. Παραλάβαμε τη σορό του αδελφού μου από ένα νεκροψυγείο στην Αθήνα και θάψαμε τον Ριάντ σε ένα μουσουλμανικό νεκροταφείο οκτώ ώρες μακριά από την Αθήνα.
«Εάν οι ελληνικές αρχές έχουν τα πτώματα και τα στοιχεία όσων πέθαναν, πώς είναι δυνατόν να μην έχουν επιστραφεί όλες οι σοροί στις οικογένειές τους μετά από ένα χρόνο; Αυτό είναι λάθος. Θέλουμε δικαιοσύνη. Θέλουμε να λογοδοτήσουν οι υπεύθυνοι» καταλήγει ο Oday.
